پژوهشکده علوم دندانپزشکی

دکتر سعید عسگری

استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رییس مرکز تحقیقات اندودانتیکس

روز جهانی بهداشت در سال ۲۰۲۵ با شعار «آغازهای سالم، آینده‌های پرامید»، فرصتی استثنایی برای جهانیان فراهم می‌کند تا بر سلامت مادران و نوزادان به عنوان سنگ بنای جوامع سالم تمرکز کنند. این شعار نه‌تنها نقش حیاتی مراقبت‌های اولیه در تضمین آینده‌ای روشن را یادآوری می‌کند، بلکه خواستار اقدام فوری برای پایان دادن به مرگ‌ومیرهای قابل پیشگیری در میان مادران و نوزادان است. آمارها نشان می‌دهند در هر ۷ ثانیه، یک مرگ مرتبط با بارداری یا زایمان رخ می‌دهد؛ مرگی که با دسترسی به خدمات بهداشتی-درمانی مناسب و آموزش‌های همگانی می‌توان از آن جلوگیری کرد.

 

سلامت دهان و دندان، به‌عنوان بخشی جدایی‌ناپذیر از سلامت عمومی، نقشی کلیدی در تحقق این شعار ایفا می‌کند. این موضوع بخوبی یه اثبات رسیده است که بیماری‌های لثه در مادران باردار، خطر زایمان زودرس و کم‌وزنی نوزادان را افزایش می‌دهد، حال آنکه پوسیدگی دندان‌های شیری در کودکان، نه‌تنها کیفیت زندگی آنان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه می‌تواند به اختلالات تغذیه‌ای، گفتاری و حتی کاهش اعتمادبه‌نفس در سال‌های آتی منجر شود. این چالش‌ها در کنار آمار  مرگ‌ومیر نوزادان (۸.۳۸ در هر هزار تولد زنده) و کودکان زیر پنج سال (۱۵.۵۱ در هر هزار تولد) در ایران، که توسط وزیر محترم بهداشت اعلام گردیده است، ضرورت توجه به سلامت دهان را دوچندان می‌سازد.

برای همسویی با اهداف سازمان جهانی بهداشت، نظام سلامت ایران باید مراقبت‌های دهان و دندان را در برنامه‌های جامع سلامت مادران و کودکان ادغام کند. این امر شامل غربالگری بیماری‌های لثه و پوسیدگی در مراقبت‌های پیش از بارداری، توزیع بسته‌های بهداشت دهان در مراکز بهداشتی، و گسترش برنامه‌های پیشگیری مانند فلورایدتراپی و فیشورسیلانت برای کودکان است. همچنین، آموزش همگانی درباره ارتباط تغذیه سالم با سلامت دهان، محدودکردن مصرف قندها، و ترویج مسواک زدن دو بار در روز، باید به‌صورت مستمر و با استفاده از ابزارهای دیجیتال و مشارکت مدارس انجام شود.

تلاش برای تحقق این اهداف، نیازمند همکاری همه‌جانبه است. خانواده‌ها با نظارت بر عادات غذایی کودکان، مدارس با اختصاص ساعات آموزشی به سلامت دهان، و رسانه‌ها با تولید محتوای جذاب می‌توانند نقش آفرینی کنند. از سوی دیگر، تقویت زیرساخت‌ها مانند تجهیز کلینیک‌های محروم به واحدهای دندانپزشکی سیار و پوشش بیمه‌ای خدمات پیشگیری، گام دیگری است که بازدهی بلندمدت آن در کاهش بار بیماری‌های مزمن مرتبط با سلامت دهان (مانند دیابت و بیماری‌های قلبی) آشکار خواهد شد.

همان‌گونه که معاونت محترم بهداشت تأکید کرده‌اند، «سرمایه‌گذاری در سلامت ابتدایی زندگی، بازدهی چندبرابری دارد». امروز، با آغاز از سلامت دهان و دندان، می‌توانیم جامعه ای بسازیم که در آن هر کودک، با لبخندی سالم و آینده‌ای درخشان، سرمایه ملی محسوب می‌شود. این مسیر با آگاهی، همکاری و عزم جهانی هموار می‌شود؛ عزمی که در شعار امسال سازمان جهانی بهداشت تجلی یافته است: آغازهای سالم، آینده‌ای پرامید.